Als je kiest voor een verre rondreis, kies je vanzelfsprekend ook voor het ontdekken van een nieuwe cultuur. Ook tijdens de rondreis Bali zul je in aanraking komen met de prachtige Indonesische cultuur. Bali kent vele traditionele gebruiken, ceremonies en kunstvormen. In dit artikel geven we je meer informatie over de lokale gebruiken op Bali.

Religie en spiritualiteit Bali

Ruim 90% van de bevolking op Bali is hindoeïstisch. Het hindoeïsme is afkomstig uit India en is eigenlijk een soort mengelmoes van verschillende godsdiensten. Toch heeft het hindoeïsme op Bali andere kenmerken dan de religie in India. Aan het bestaande geloof zijn lokale tradities en rituelen toegevoegd, waardoor het een unieke vorm heeft gekregen. Hierdoor wordt het ook wel het 'Balinese hindoeïsme' genoemd. 

Op Bali bevat het hindoeïstische geloof ook elementen van het animisme, wat het een spiritueler aspect geeft. Zo staat in het Balinese geloof de geest centraal, het heiligste onderdeel van het lichaam.

Tempels, genaamd 'pura', zijn verspreid over het hele eiland en spelen een centrale rol in het dagelijkse leven van de locals. Bali heeft niet voor niets als bijnaam 'eiland van de duizend tempels'. Bij sommige tempels worden dagelijks offers gebracht en ceremonies gehouden. Een van de belangrijkste ceremonies is 'Odalan', waarbij de verjaardag van de tempel wordt gevierd. De tempels worden gereinigd en versierd en op de dag zelf worden er offers gebracht, zoals bloemen, fruit, rijstkoekjes en wierook. Deze offers worden vaak in bakjes van palmbladeren gepresenteerd. Ook worden er traditionele dansen uitgevoerd. Belangrijk hierbij is dat de lokale bewoners vaak bijdragen aan de organisatie van de ceremonie, wat aantoont dat het Balinese hindoeïsme draait om 'samen zijn' en 'samen vieren'. 

Dans en muziek rondreizen Bali

Bali kent verschillende authentieke Balinese dansen. Deze dansstijlen zijn vaak zeer artistiek en beelden soms ook mythologische verhalen uit. Vaak worden ze ook uitgevoerd in kleurrijke kostuums en wordt er gebruikgemaakt van expressieve gezichtsuitdrukkingen. De bijbehorende muziek bestaat voornamelijk uit metalen percussie-instrumenten. Mocht je tijdens je rondreis Bali de kans krijgen om een muzikale dansvoorstelling bij te wonen, dan raden we dit zeker aan. 

De meest bekende dansstijlen op Bali zijn:

• Barong-dans - De populairste dans, waarbij de eeuwige strijd tussen goed en kwaad wordt uitgebeeld. Je ziet hierbij de kostuums van de personages Barong (een mythisch beest) en Rangda (een kwade heks).
• Legong-dans - Deze dansstijl wordt uitgevoerd door jonge meisjes in kleurrijke kostuums en staat bekend om de verfijnde bewegingen en uitdrukkingen. Meestal staat hierbij de liefde of een mythologisch verhaal centraal. 
• Kecak-dans - Deze dans vertelt het hindoeïstische Ramayana-verhaal (samengevat: een prins die zijn vrouw moet redden nadat ze is ontvoerd door een demonenkoning). Bijzonder aan deze dans is dat er geen muziekinstrumenten worden gebruikt, maar dat een koor van mannen een uniek geluid produceert dat bij deze dans hoort.
• Topeng-dans - Hierbij wordt gebruikgemaakt van kleurrijke maskers die elk een ander personage voorstellen, zoals een koning of een demoon. De dans draait vaak om filosofische verhalen.
• Pendet-dans - Deze dans wordt vaak uitgevoerd tijdens ceremonies in tempels, waarbij offerschalen met bloemen op een elegante manier naar de offerplek worden gedragen.

Kunst en ambachten Bali

De Balinezen houden zich veel bezig met ambachtelijke kunst. Op verschillende plekken, vooral in Ubud, kun je winkeltjes vinden die houtsnijwerk, schilderkunst, zilverwerk en batik (een verftechniek op textiel) verkopen. Ook in deze kunstwerken zie vaak elementen uit de mythologie terug. Deze ambachtelijke tradities worden vaak van generatie op generatie doorgegeven. Enkele veelvoorkomende kunstvormen op Bali zijn:

• Houtsnijwerk - De meest prominente kunstvorm op Bali. De sculpturen variëren van religieuze beelden tot mythologische figuren, maskers of simpelere souvenirs.
• Schilderkunst - Vaak zeer gedetailleerd en kleurrijk, waarbij religieuze of mythologische verhalen of landschappen centraal staan. Ubud staat vooral bekend om de schilderkunst.
• Zilverwerk - Vaak in de vorm van sieraden, waarbij typisch Balinese ontwerpen te herkennen zijn aan de kleine zilveren balletjes. Een ideaal souvenirtje dus.
• Batik - Een traditionele verftechniek die gebruikt wordt op textiel, vooral toegepast op kleding, wandkleden en sarongs.
• Beeldhouwwerk - Ook deze werken staan vaak in het teken van religie of mythische verhalen.

Sociale hiërarchie en Tri Hita Karana

Bali kent een eigen concept, genaamd 'Tri Hita Karana', wat staat voor de harmonie tussen mens, natuur en God. Het vormt de basis van de sociale filosofie op Bali. De uitdrukking betekent letterlijk 'drie wegen naar voorspoed'. Dit concept staat centraal in alles wat de Balinezen doen, zowel in sociale relaties als tijdens werk en ceremonies. 

Dorpsgemeenschappen zorgen samen voor de organisatie van ceremonies en andere sociale activiteiten. Het idee is dat gezamenlijke inspanningen zorgen voor het welzijn van de gemeenschap.

Daarnaast is de sociale hiërarchie op Bali belangrijk, waarbij het belangrijk is om respect te tonen voor de ouderen. Ouderen worden beschouwd als bewaarders van wijsheid en ervaring. 

Balinese gastvrijheid

Gastvrijheid en behulpzaamheid staan hoog in het vaandel bij de Balinezen. Het begroeten van elkaar is essentieel en er wordt vaak een grote glimlach opgezet bij ontmoetingen. Balinezen hechten veel waarde aan de dorpsgemeenschappen en saamhorigheid. Ook familie is extreem belangrijk op Bali. 

Ook als toerist wordt je gastvrij ontvangen. Dagelijks zien ze veel toeristen die hun prachtige eiland komen bewonderen. Kijk niet vreemd op als locals graag even een praatje met je komen maken en je hele persoonlijke vragen komen stellen, het is puur interesse en hier heel gebruikelijk. In sommige toeristische gebieden kan de gastvrijheid soms meer commercieel van aard zijn, terwijl het in kleine lokale dorpjes vaak oprecht en vanuit het hart komt. 

Lokale gebruiken Bali

We geven een aantal voorbeelden van en tips met betrekking tot de lokale gebruiken op Bali:

Lichaam en aanrakingen

• Net zoals in Thailand is het op Bali gebruikelijk om niet iemands hoofd aan te raken, of het nu een kind of een volwassene is. Het hoofd wordt gezien als de plek waar de geest zich bevindt en is daardoor het heiligste deel van het lichaam. Het aanraken hiervan wordt als een belediging beschouwd.
• Voeten zijn het laagste deel van het lichaam en worden zelfs als onrein ervaren. Let er daarom op dat je de onderkant van je voeten niet naar anderen richt.
• Het is gebruikelijk om op Bali je rechterhand te gebruiken bij het eten of bij het aannemen van iets. De linkerhand wordt traditioneel beschouwd als onrein.

Tempelbezoek

• Pas je aan als je een religieuze tempel bezoekt op Bali. Veel tempels komen met een bepaald kledingvoorschrift waar je je als toerist goed aan moet houden. In de meeste gevallen is het gebruikelijk om schouders en knieën te bedekken en je zonnebril of hoed af te doen. Dit geldt voor zowel mannen als vrouwen. We raden aan om een sarong of sjaal mee te nemen of ter plaatse aan te schaffen in een toeristisch dorpje. Bij sommige tempels of onderdelen van tempels is het ook gebruikelijk om je schoenen uit te doen.
• Houd er als toerist rekening mee dat er mensen aan het bidden kunnen zijn tijdens je tempelbezoek. Als er ceremonies plaatsvinden, zorg er dan voor dat je niet voor betrokken mensen gaat staan. Je kunt gerust kijken, maar doe dit vanaf een afstand.
• Raak geen heilige voorwerpen, offers of heiligdommen aan in de tempels. 

Eten en drinken

• Als je bij een restaurant eet, wordt het eten geserveerd zodra het klaar is. Dit kan dus ook betekenen dat jij eerst je gerecht krijgt en pas 10 minuten later het volgende gerecht klaar staat. Tegelijkertijd eten is hier dus niet even gebruikelijk. 
• Ligt er geen bestek op tafel, dan kun je met je handen eten. Met de rechterhand eten is vrij gebruikelijk op Bali. Je kunt natuurlijk wel even navragen of er bestek aanwezig is, als je hier liever gebruik van maakt. Met bestek gebruik je wel gewoon beide handen.

Onderhandelen

• Op lokale markten is het gebruikelijk om te onderhandelen. Wees wel altijd beleefd.

Balinese festivals

Er worden ontzettend veel festivals georganiseerd op Bali, die maar al te graag bezocht worden door zowel toeristen als de locals. Enkele bijzondere festivals en feestdagen zijn:

• Nyepi-festival (dag van de stilte) - Tijdens deze dag blijven de locals binnen hun huizen en is er complete stilte op het eiland. Deze dag valt meestal in maart, op de nieuwjaarsdag van de Balinese maankalender.
• Pengerukan (Ogoh-Ogoh parade) - De avond voor Nyepi is allesbehalve stil. Op deze dag worden handgemaakte Ogoh-Ogoh-monsters door de straten gedragen, die boze geesten symboliseren. Er wordt veel lawaai gemaakt en vuurwerk afgestoken om de kwade geesten af te schrikken.
• Galungan en Kuningan - Elke 210 dagen wordt Galungan gevoerd, gevolgd door Kuningan, dat 10 dagen later plaatsvindt. Galungan is 'de dag van het goede', waarbij de geesten tijdelijk terugkeren naar de aarde. Kuningan markeert het einde van de Galungan-periode en de terugkeer van de geesten naar de hemel.
• Saraswati - Elke zes maanden wordt Saraswati gevierd, ter ere van de godin van kunst en kennis. Op deze dag bidden de Balinezen voor wijsheid en kennis en eren ze oude boeken en manuscripten.

In combinatie met ons artikel do’s en dont’s op Bali kun je je goed voorbereiden op je rondreis. Lees dat artikel dus zeker ook even goed door. Naast dat het leuk en interessant is om je een beetje in te lezen in de lokale cultuur, kun je je zodoende ook goed aanpassen. Samenvattend is Bali doordrenkt van spiritualiteit en tradities. Kies je voor de rondreis Bali, dan ga je zeker voor een onvergetelijke culturele ervaring. De diepgewortelde cultuur die van generatie op generatie wordt doorgegeven is zeker het ervaren waard.