Als je kiest voor een verre rondreis, dan kies je vanzelfsprekend ook voor het ontdekken van een nieuwe cultuur. Ook tijdens de rondreis Bali zul je terecht komen in een prachtige Indonesische cultuur. Bali kent vele traditionele gebruiken, ceremonies en kunstvormen. In dit artikel geven we je meer informatie over de lokale gebruiken op Bali.

Religie en spiritualiteit Bali

Ruim 90% van de bevolking op Bali is hindoeïstisch. Het hindoeïsme is afkomstig uit India en is eigenlijk een soort mengelmoes van verschillende godsdiensten. Toch heeft het hindoeïsme op Bali andere kenmerken dan de religie in India. Aan het bestaande geloof zijn weer eigen tradities en rituelen toegevoegd die ervoor zorgen dat het een unieke richting heeft gevonden. Hierdoor wordt het ook wel het 'Balinees hindoeïsme' genoemd. 

Op Bali heeft het hindoeïstische geloof ook kenmerken van het animisme. Hierdoor krijgt het geloof een spiritueler aspect. Zo staat in het geloof op Bali de geest centraal, het heiligste onderdeel van het lichaam.

Tempels, genaamd 'pura', zijn verspreid over het hele eiland en spelen een centrale rol in het dagelijkse leven van de locals. Bali heeft niet voor niets als bijnaam 'eiland van de duizend tempels'. Zo worden bij sommige tempels dagelijks offers gebracht en staan ook verschillende ceremonies centraal op het eiland. Een van de belangrijkste ceremonies is 'Odalan', waarbij de verjaardag van de tempel wordt gevierd. De tempels worden gereinigd en versierd en op de dag zelf worden offers gebracht in de vorm van bijvoorbeeld bloemen, fruit, rijstkoekjes en wierook. Vaak worden deze offers in bakjes gebracht gemaakt van palmbladeren. Ook worden er op deze dag vaak traditionele dansen uitgevoerd. Belangrijk hierbij is dat de lokale bewoners vaak bijdragen aan de organisatie van de ceremonie, waardoor het Balinees hindoeïsme ook heel erg staat voor 'samen zijn' en 'samen vieren'. 

Dans en muziek rondreizen Bali

Bali kent verschillende authentieke Balinese dansen. Deze dansstijlen zijn vaak zeer artistiek en beelden soms ook mythologische verhalen uit. Vaak worden ze ook uitgevoerd in kleurrijke kostuums en wordt er gebruikgemaakt van expressieve gezichtsuitdrukkingen. De muziek die hierbij wordt gebruikt wordt gevormd door metalen percussie-instrumenten. Mocht je de kans hebben om een muzikale dansvoorstelling bij te wonen tijdens de rondreis Bali, dan raden we dit zeker aan. 

De meest bekende dansstijlen op Bali zijn:

• Barong-dans - De meest populaire dans, waarbij het eeuwige strijd tussen goed en kwaad wordt uitgebeeld. Je ziet hierbij de kostuums van de personages Barong (een mythisch beest) en Rangda (een slechte heks).
• Legong-dans - Deze dansstijl wordt uitgevoerd door jonge meisjes in kleurrijke kostuums en staat bekend om de verfijnde bewegingen en uitdrukkingen. Meestal staat hierbij de liefde of een mythologisch verhaal centraal. 
• Kecak-dans - Deze dans vertelt hindoeïstische Ramayana-verhaal (samengevat: een prins dient zijn vrouw te redden nadat ze ontvoerd is door een demonenkoning). Bijzonder aan deze dans is dat er geen muzikale instrumenten worden gebruikt bij de uitvoering. Een koor van mannen creëert een bijzonder geluid dat bij deze dans hoort.
• Topeng-dans - Een dans waarbij er gebruik wordt gemaakt van kleurrijke maskers. Elk masker staat voor een ander personage, zoals een koning of een demoon. Zoals het al een beetje doet vermoeden staan bij deze dans ook filosofische verhalen centraal.
• Pendet-dans - Deze dans wordt vaak uitgevoerd bij ceremonies in tempels. Bij deze dans worden offerschalen met bloemen op een elegante manier naar de offerplek gedragen.

Kunst en ambachten Bali

Balinezen houden zich veel bezig met ambachtelijke kunst. Op verschillende plekken, zeker in Ubud, kun je winkeltjes tegenkomen waar houtsnijwerk, schilderkunst, zilverwerk en batik (verftechniek bij textiel) wordt verkocht. Ook in de ambachtelijke kunstwerken kun je vaak weer elementen terugzien uit de mythologie. Deze tradities worden vaak doorgegeven van generatie op generatie. De meest voorkomende ambachtelijke kunstwerken van Bali op een rijtje:

• Houtsnijwerk - De meest prominente kunstvorm op Bali. De sculpturen variëren van religieuze beelden tot aan mythologische souvenirs, maskers of simpelere souvenirs.
• Schilderkunst - Vaak zijn deze zeer gedetailleerd en kleurrijk en meestal staat een religieus verhaal, een mythologisch verhaal of een landschap centraal. Ubud staat vooral bekend om de schilderkunst.
• Zilverwerk - Vaak in de vorm van sieraden. Typisch Balinees is de versiering met kleine zilveren balletjes. Een ideaal souvenirtje dus.
• Batik - Dit is een traditionele verftechniek dat gebruikt wordt op textiel. Dit wordt vooral toegepast op kleding, wandkleden en sarongs.
• Beeldhouwwerk - Ook deze werken staan vaak in het teken van religie of mythische verhalen.

Sociale hiërarchie en Tri Hita Karana

Bali kent een eigen concept, genaamd 'Tri Hita Karana'. Dit staat voor de harmonie tussen mens, natuur en God. Het vormt de basis van de sociale filosofie op Bali. Je kunt het gezegde letterlijk vertalen naar 'drie wegen naar voorspoed'. In alles qua doen en laten staat dit concept centraal, zowel bij sociale relaties, als tijdens het werk en bij ceremonies. 

Dorpsgemeenschappen zorgen samen voor de organisatie van ceremonies en andere sociale activiteiten. De filosofie is dat je met gezamenlijke inspanningen zorgt voor een goed welzijn van de gemeenschap.

Daarnaast is de sociale hiërarchie erg belangrijk, waarbij het belangrijk is om respect te tonen voor de ouderen. Ouderen worden beschouwd als bewaarders van wijsheid en ervaring. 

Balinese gastvrijheid

Gastvrijheid en behulpzaamheid staan hoog in het vaandel bij de Balinezen. Onderling is elkaar begroeten erg belangrijk en vaak wordt er een grote glimlach opgezet bij ontmoetingen. Balinezen hechten veel waarde aan de dorpsgemeenschappen en saamhorigheid. Ook familie is extreem belangrijk op Bali. 

Ook als toerist wordt je gastvrij ontvangen. Dagelijks zien ze veel toeristen die hun prachtige eiland komen bewonderen. Kijk niet vreemd op als locals graag even een praatje met je komen maken en je hele persoonlijke vragen komen stellen, het is puur interesse en hier heel gebruikelijk. In sommige toeristische gebieden kan de gastvrijheid soms meer commercieel van aard zijn, terwijl in kleine lokale dorpjes het echt vanuit het hart komt. 

Lokale gebruiken Bali

We geven een aantal voorbeelden van en tips met betrekking tot de lokale gebruiken op Bali:

Lichaam en aanrakingen

• Net zoals in Thailand is het ook in Bali gebruikelijk om niet iemands hoofd aan te raken. Zowel niet dat van een kind als van een volwassene. Het hoofd wordt gebruikt door de geest en is daardoor het heiligste onderdeel van het menselijke lichaam. Het aanraken hiervan wordt dus als een belediging beschouwd.
• Voeten zijn het laagste deel van het lichaam en worden zelfs als onrein ervaren. Let er dus een beetje op dat je niemand de onderkant van je voet laat zien.
• Het is gebruikelijk om op Bali je rechterhand te gebruiken bij het eten of bij het aannemen van iets. De linkerhand wordt traditioneel beschouwd als onrein.

Tempelbezoek

• Pas je aan als je een religieuze tempels bezoekt op Bali. Veel tempels komen met een bepaald kledingvoorschrift waar je je als toerist goed aan moet houden. In de meeste gevallen is het gebruikelijk om schouders en knieën te bedekken en je zonnebril of hoed af te doen. Dit geldt voor zowel mannen als vrouwen. We raden aan om een sarong of sjaal mee te nemen of lokaal aan te schaffen in een toeristisch dorpje. Bij sommige tempels of onderdelen van tempels is het ook gebruikelijk om je schoenen uit te doen.
• Houd er als toerist rekening mee dat er mensen aan het bidden kunnen zijn tijdens je tempelbezoek. Als er ceremonies plaatsvinden, zorg er dan voor dat je niet voor betrokken mensen gaat staan. Je kunt gerust kijken, maar doe dit op een afstandje.
• Raak geen heilige voorwerpen, offers of heiligdommen aan in tempels. 

Eten en drinken

• Als je bij een restaurant eet wordt het eten gebracht zodra het klaar is. Dit kan dus ook betekenen dat jij eerst je gerecht krijgt en pas 10 minuten later het volgende gerecht klaar staat. Tegelijkertijd eten is hier dus niet even gebruikelijk. 
• Ligt er geen bestek op tafel, dan kun je met je handen eten. Met de rechterhand eten is vrij gebruikelijk op Bali. Je kunt natuurlijk wel even navragen of er bestek aanwezig is als je hier liever gebruik van maakt. Met bestek gebruik je wel gewoon beide handen.

Onderhandelen

• Op lokale markten is het gebruikelijk om te onderhandelen. Wees wel altijd beleefd.

Balinese festivals

Er worden ontzettend veel festivals georganiseerd op Bali, die maar al te graag bezocht worden door zowel toeristen als de locals. Bijzondere festivals en feestdagen zijn:

• Nyepi-festival (dag van de stilte) - Tijdens deze dag sluiten locals zich op hun hun huizen en is er complete stilte op het eiland. Deze dag vindt plaats op de nieuwjaarsdag van de maankalender van het eiland, welke meestal valt in maart.
• Pengerukan (Ogoh-Ogoh parade) - Op de avond voorafgaand het Nyepi-fesitval is het niet rustig op Bali. Op deze dag worden handgemaakte Ogoh-Ogoh monsters door de straten gedragen welke boze geesten symboliseren, en wordt er veel herrie gemaakt. Ook wordt er vaak veel vuurwerk afgestoken op deze dag. Het doel hierbij is om deze dag kwade geesten af te schrikken.
• Galungan en Kuningan - Elke 210 dagen wordt Galungan gevoerd, gevolgd door Kuningan, dat 10 dagen later plaatsvindt. Galungan is 'de dag van het goede', waarbij de geesten tijdelijk terugkeren naar de aarde en Kuningan markeert het einde van de Galungan-periode en de dag waarop de geesten terugkeren naar de hemel.
• Saraswati - Elke zes maanden wordt Saraswati gevierd, gewijd aan de godin van kunst en kennis. Op deze dag bidden Balinezen voor wijsheid en kennis en eren ze oude boeken en manuscripten.

Samen met ons artikel do’s en dont’s op Bali kun je je goed voorbereiden op je rondreis. Lees dit artikel dus zeker ook even goed door. Naast dat het leuk en interessant is om je een beetje in te lezen in de lokale cultuur, kun je je zodoende ook goed aanpassen. Samenvattend is Bali doordrenkt van spiritualiteit en tradities. Kies je voor de rondreis Bali, dan ga je zeker voor een onvergetelijke culturele ervaring. De diepgewortelde cultuur die van generatie op generatie wordt doorgegeven is zeker het ervaren waard.